Otizm spektrum bozukluğu (OSB), nörogelişimsel bir bozukluk ve durumdur. Bireylerin pek çoğunda sosyal etkileşim, iletişim becerileri ve sınırlı ilgi alanlarında belirgin zorluklara neden olur. Otizm, bireylerin sosyal etkileşimde zorluk yaşamasına, iletişim becerilerinde eksikliklere ve tekrarlayıcı davranışlara sahip olmalarına yol açar. Otizm, genetik ve çevresel faktörlerin karmaşık etkileşimi sonucunda ortaya çıkabilir. Bu makaleden, otizm spektrum bozukluğunun ne olduğunu, belirtilerini ve mevcut tedavi seçeneklerini detaylı şekilde öğrenebilirsiniz.
Otizm genellikle ilk 3 yaşta başlayan ve hayat boyu devam eden, kişinin etrafıyla sözel ve sözel olmayan şekilde uygun ilişki kuramaması şeklinde ifade edebileceğimiz gelişimsel bir bozukluktur. Günümüzde basit testler ile tanısı erken konulabilmektedir. Erken tanı ve uygun rehabilitasyon programı bu vakaların hayata kazandırılmasında büyük rol oynamaktadır.
Otizmin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik olduğu düşünülmektedir. Erkeklerde kızlara oranla daha sık görülür. Otizmlilerin %70’inde zeka geriliği vardır. %’10 unda ise üstün zeka görülebilir. Otizm ile birlikte dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, duygu durum bozuklukları ve epilepsi görülebilir.
Otizm Spektrum Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Otizm spektrum bozukluğunun tam nedeni henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak, otizm spektrum bozukluğunun birden fazla etkileyici faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. İşte otizm spektrum bozukluğunun potansiyel nedenlerine dair bazı faktörler:
Genetik Faktörler: Genetik yatkınlık, otizm spektrum bozukluğu gelişimiyle ilişkili olduğu düşünülen en güçlü faktördür. Bazı genlerin, otizm spektrum bozukluğuna yatkınlığı artırabileceği ve bozukluğun gelişiminde rol oynayabileceği düşünülmektedir. Aile geçmişinde otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin, otizm riski altında olma olasılığı daha yüksektir.
Çevresel Faktörler: Bazı çevresel etkenlerin, otizm spektrum bozukluğunun gelişiminde etkili olabileceği önerilmektedir. Örneğin, gebelik sırasında maruz kalınan bazı enfeksiyonlar, toksik maddeler veya prenatal (gebelik öncesi) risk faktörleri otizm riskini artırabilir. Bununla birlikte, hangi çevresel faktörlerin otizm spektrum bozukluğu riskini artırdığı tam olarak belirlenmemiştir.
Beyin Gelişimi: Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin beyin gelişiminde farklılıklar olduğu düşünülmektedir. Beyin yapılarındaki ve bağlantılarındaki farklılıklar, sosyal etkileşim, dil ve iletişim becerileri üzerinde etkili olabilir.
İmmünolojik Faktörler: Bağışıklık sistemiyle ilgili bazı durumlar veya otoimmün hastalıkların otizm spektrum bozukluğu gelişiminde rol oynayabileceği öne sürülmektedir. Ancak, bu ilişki tam olarak anlaşılmamıştır ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Diğer Faktörler: İleri yaş anne-baba, gebelik sürecinde yaşanan komplikasyonlar, erken doğum gibi faktörlerin de otizm spektrum bozukluğu riskini artırabileceği düşünülmektedir. Bununla birlikte, bu faktörlerin otizm spektrum bozukluğunun gelişimindeki rolü tam olarak anlaşılmamıştır.
Bebeklerde Otizm Belirtileri Nelerdir?
0-1 Yaş Otizm Belirtileri:
• Göz teması ya yoktur ya da kısıtlıdır.
• Gülümsemek veya gülmek gibi neşeli ifadeler ya yoktur ya da kısıtlıdır.
• Kendisine yapılan yüz ifadelerine tepki ya yoktur ya da kısıtlıdır.
• Beklenmedik objelere fazla ilgi duyarlar.
1-2 Yaş Otizm Belirtileri:
• Yaşıtlarına kıyasla işaret etmek, ulaşmayı denemek gibi basit el hareketleri ya yoktur ya da kısıtlıdır.
• Kelime kullanımı kısıtlıdır.
• İsmine tepki ya yoktur ya da kısıtlıdır.
• Sebep yokken yüksek sesle bağırırlar.
• Tekrarlayan hareketler sergilerler.
2-3 Yaş Otizm Belirtileri:
• Temastan hoşlanmazlar.
• Konuşmakta güçlük çekebilirler.
• Agresif tavırlar sergileme sıklıkları artar.
• Başkalarından duyduklarını tekrar etmeye başlarlar.
.jpg)
Çocuklarda Otizm Belirtileri Nelerdir?
4-5 Yaş Otizm Belirtileri:
• Ses tonlamaları tek bir boyutta çıkar.
• Kelimeler ve cümleler net olmayabilir.
• Sosyal hayatta zorluklar çekmeye başlayabilirler.
5-6 Yaş Otizm Belirtileri:
• Basit şakaları algılayamayabilir ve negatif tepkiler sergileyebilirler.
• Dikkatini toparlamakta güçlük çekebilirler.
• Yeme bozukluğu ortaya çıkabilir.
6-7 Yaş Otizm Belirtileri:
• Kendisine yöneltilen olumlu cümleler ve sevgi gösterilerini reddederler.
• Kahkaha atmak gibi olumlu, ağlamak gibi olumsuz tepkileri beklenmedik anlarda uzunca bir süre sergileyebilirler.
• Sorulara konu ile alakasız cevaplar verebilirler.
Otizm Belirtileri Nelerdir?
Bir çocuğa otizm tanısı konulabilmesi için aşağıda sayılan belirtilerden en az 6 tanesini taşıyor olması gereklidir.
Sosyal etkileşimde yetersizlik ( göz teması kuramama, yaşıtlarıyla ilgilenmeme ve oyun oynamama, normal mimik ve duygusal ifadeleri göstermeme, etkileşim başlatma ve sürdürmede zorluk)
İletişim bozukluğu (konuşamama, aynı kelimenin sürekli tekrarı (ekolali), konuşan çocuklarla iletişim kurmaya çalışmama)
Hayali veya sembolik oyunlar oynamama (hayali oyunlar kurmama, tekrarlayan basit aktiviteler, sürekli aynı rutin hareketleri tekrar etmek, bir nesnenin bir parçasına aşırı takıntılı olmak, duygusal olarak uyarılamama veya aşırı tepki)
Ayrıca otizmli çocuklar aşağıda sıraladığımız belirtilerin çoğunu gösterirler.
- Aşırı hareketli veya hareketsiz olabilirler.
- Çevreleri ile ilgilenmezler
- Konuşmada gecikme vardır.
- İnsanlarla iletişim yerine cansız varlıklarla ilgilenirler.
- Topluluk içinde yaşıtları ile diyalog kurmazlar, oyunlara katılmazlar, kendilerini izole ederler.
- Konuşmayı iletişim aracı olarak kullanmazlar
- Uygun olmayan cümleler kurar kalıp gibi konuşurlar.
- İlgisiz şekilde her şeye gülebilir ve kıkırdayabilirler.
- Bir cismin bir parçasına takıntı yapabilirler. ( örneğin sürekli arabanın tekerleği ile oynamak)
- Bazı objelere aşırı bağlanabilirler.
- Düzen takıntıları vardır. Rutinleri bozulduğunda hırçınlaşabilirler.
- Tekrarlayan bir hareketi örneğin el çırpma, zıplama, kendi etrafında dönme, sürekli öne arkaya sallanma, kanat çırpma gibi yaparlar.
- Normal çocuklar gibi hayal kurarak oyun oynamazlar, arabaları dizer sürekli tekerini çevirirler.
- Sürekli aynı oyunları oynarlar.
- Bazıları çok inatçı ve hırçın olabilir.
- Sosyal ortama girdiklerinde aşırı korkup tepki verebilirler.
- Kendilerine ve etrafındaki eşyalara zarar verebilirler.
- Tehlikeye karşı duyarsızdırlar.
- Acıya karşı duyarsızdırlar.
- Normal öğrenme metotlarına duyarsızdırlar.